Pogrzeb

1. Pogrzeb przygotowuje najbliższa rodzina. Powinien on mieć miejsce w parafii zamieszkania. Jeżeli ma się on odbyć poza parafią zamieszkania, potrzebna jest na to zgoda proboszcza miejsca.

2. Przy zgłaszaniu pogrzebu należy w kancelarii parafialnej przedłożyć akt zgonu. Jeżeli śmierć nastąpiła w szpitalu, należy również postarać się o zaświadczenie zaopatrzenia przed śmiercią sakramentami (namaszczenie chorych, Wiatyk).

3. Liturgię pogrzebu, miejsce pochówku na cmentarzu oraz pozostałe szczegóły organizacyjne ustala się indywidualnie.

Co w przypadku pogrzebu po kremacji ciała zmarłego? Co zrobić przy załatwianiu formalności w kancelarii parafialnej? 

Przy zgłoszeniu pogrzebu, należy: 

1. Poinformować księdza o fakcie kremacji,
2. Przedstawić Akt zgonu wystawiony przez Urząd Stanu Cywilnego,
3. Dołączyć dokument potwierdzający kremację zmarłego wystawiony przez administratora krematorium (dla pewności, że pochówek dotyczy tej osoby, którą skremowano).

W związku z pojawiającym się problemem natury zwyczajowej i powoływanie się niektórych osób na formy pochówków, jakie sprawowane są w innych parafiach należy pamiętać, że żaden ksiądz nie jest właścicielem liturgii i zobowiązany jest do jej sprawowania zgodnie z obowiązującymi normami liturgicznymi zatwierdzonymi przez kompetentną władzę kościelną. Zatem każdy kapłan winien stosować obowiązujące przepisy, a nie naśladować wprowadzane z różnych przyczyn zwyczaje w różnych parafiach. 

Forma pogrzebu zmarłego po kremacji nie jest „gorszym pogrzebem” przez brak pewnych obrzędów, lecz wynika ze zgodności znaku z rzeczywistością, którą ten znak wyraża.  Msza pogrzebowa zmarłego, którego ciało zostało skremowane jest zatem uboższa o obrzęd ostatniego pożegnania i inne formy okazałości należne ciału. Nie oznacza to jednak mniejszej rangi pogrzebu. Dlaczego? Wyjaśnienie podaje Kongregacja Nauki Wiary w dokumencie z 2016 r.  A przepisy obowiązujące w Polsce normy wydane przez Episkopat w 2011 r. 

Pochówek zmarłych, których poddano kremacji. Wyjaśnienie podane przez Kongregację Nauki Wiary i zasady obowiązujące w Polsce wg przepisów Konferencji Episkopatu Polski

Idąc za starodawną tradycją chrześcijańską, Kościół usilnie zaleca, by ciała zmarłych chowane były na cmentarzu lub w miejscu świętym.

We wspomnieniu śmierci, pogrzebania i zmartwychwstania Pana, tajemnicy w świetle której objawia się chrześcijański sens śmierci, pochówek jest przede wszystkim najbardziej odpowiednią formą wyrażenia wiary i nadziei w zmartwychwstanie ciała.

Grzebiąc ciała wiernych zmarłych, Kościół potwierdza wiarę w zmartwychwstanie ciała i zamierza uwydatnić wysoką godność ludzkiego ciała jako nierozłącznej części osoby, której historię to ciało skrywa. Nie może zatem pozwolić na postawy i obrzędy, które uwzględniają błędne pojęcie śmierci, postrzeganej zarówno jako ostateczne unicestwienie osoby, jak i chwilę jej fuzji z matką naturą lub ze wszechświatem, jako etap w procesie reinkarnacji, lub też jako ostateczne wyzwolenie z „więzienia” ciała.

Ponadto pochówek na cmentarzach lub w innych miejscach świętych właściwie odpowiada współczuciu i szacunkowi, jakie należą się ciałom zmarłych wiernych, które przez chrzest stały się świątynią Ducha Świętego i którymi, „jak narzędziami i naczyniami, w sposób święty posłużył się Duch Święty, aby dokonać wielu dobrych dzieł. 

Kremacja zwłok nie dotyka duszy i nie uniemożliwia boskiej wszechmocy wskrzeszenia ciała, a więc nie zawiera obiektywnego zaprzeczenia doktryny chrześcijańskiej na temat nieśmiertelności duszy i zmartwychwstania ciała.

Kościół nadal preferuje pochówek ciał, jako że w ten sposób okazuje się większy szacunek zmarłym; kremacja jednak nie jest zakazana, „chyba że została wybrana z powodów sprzecznych z nauką chrześcijańską.

Kiedy z uzasadnionych przyczyn dokonuje się wyboru kremacji zwłok, prochy zmarłego muszą być przechowywane z zasady w miejscu świętym, czyli na cmentarzu, lub jeśli trzeba w kościele albo na terenie przeznaczonym na ten cel przez odpowiednie władze kościelne. 

(Kongregacja Nauki Wiary. „Instrukcja Ad resurgendum cum Christo dotycząca pochówku ciał zmarłych oraz przechowywania prochów w przypadku kremacji.” 18.03.2016 r.)

Przepisy obowiązujące w Polsce – wytyczne Konferencji Episkopatu Polski: 

W oparciu o zatwierdzone normy i podane wskazania biskupi polscy stwierdzają:

A. Obrzędy pogrzebowe z Mszą Świętą i z ostatnim pożegnaniem włącznie, w których uczestniczy rodzina, wspólnota parafialna, przyjaciele i znajomi, powinny być celebrowane przed kremacją ciała ludzkiego. Natomiast po spopieleniu zwłok sprawuje się obrzęd związany ze złożeniem urny w grobie. Obrzędy pogrzebowe z ostatnim pożegnaniem należy celebrować w kościele lub kaplicy cmentarnej bądź w pomieszczeniu krematorium według form podanych w księdze liturgicznej zawierającej Obrzędy pogrzebu (Katowice 1991, 2001).

Już w 1977 roku Stolica Apostolska wyjaśniła, że „nie wydaje się stosownym, aby nad prochami celebrowano obrzędy, które mają na celu uczczenie ciała zmarłego. Nie chodzi tutaj o potępienie kremacji, ale o zachowanie prawdziwości i czytelności znaku liturgicznego” (Dodatek do Obrzędów pogrzebu, nr 3).

B. Jeśli jednak przemawiają za tym szczególne racje duszpasterskie lub powody natury praktycznej, obrzędy pogrzebowe, podane w księdze liturgicznej, można sprawować nad samą urną. Może to mieć na przykład miejsce wtedy, gdy czyjaś śmierć nastąpiła daleko od miejsca zamieszkania i kremacja ułatwia sprowadzenie doczesnych szczątków osoby zmarłej, a także, kiedy uczestnicy pogrzebu przybywają z daleka i trudno im być na dwóch częściach pogrzebu, czyli na Mszy Świętej połączonej z ostatnim pożegnaniem ciała zmarłego i, po pewnym czasie, na obrzędzie złożenia urny w grobie lub kolumbarium. Podczas obrzędu liturgicznego pogrzebu, po kremacji, urnę stawia się przed prezbiterium na stoliku nakrytym fioletowym kirem obok zapalonego paschału.

C. Jeśli kremacja ma miejsce w innym terminie niż Msza Święta pogrzebowa i obrzęd ostatniego pożegnania, modlitwom towarzyszącym złożeniu urny w grobie może przewodniczyć kapłan lub diakon albo osoba specjalnie delegowana do tej funkcji. Obrzęd sprawowany jest przy udziale najbliższej rodziny, bez zewnętrznej okazałości.”

(List pasterski o szacunku dla ciała zmarłego i obrzędach pogrzebu (w przypadku kremacji). 2011 r.)

W związku z powyższym w naszej parafii obrzędy pogrzebu z urną rozpoczynają się w kaplicy cmentarnej, po czym następuje procesyjne przejście do miejsca pochówku. Po zakończonym obrzędzie na cmentarzu wierni zapraszani są na Mszę św. pogrzebową do kościoła. 

 

Więcej na temat pogrzebu:
– Katechizm Kościoła Katolickiego (1680-1690);
– Kodeks Prawa Kanonicznego (1176-1185);
– Instrukcja Liturgiczno-duszpasterska o pogrzebie i modlitwach za zmarłych;
– List pasterski Episkopatu Polski o szacunku dla ciała zmarłego i obrzędach pogrzebu (w przypadku kremacji)

Synod Archidiecezji Przemyskiej

Statut 398.

§ 1. Duszpasterze winni często przypominać o paschalnym wymiarze chrześcijańskiej śmierci oraz wiecznym przeznaczeniu człowieka.
§ 2. Obrzędy pogrzebowe winny być dobrze przygotowane i w pełni wykorzystane do głoszenia orędzia zbawczego.
§ 3. Należy pielęgnować religijne tradycje związane ze śmiercią i pogrzebem, jak: modlitwy rodziny i znajomych przy trumnie, udział w pogrzebie itp.
§ 4. Ze względu na wartość wstawienniczej modlitwy zastępczej, należy przypominać znaczenie ofiarowania Mszy świętej, pełnego udziału rodziny we Mszy świętej pogrzebowej, pamięć o rocznicach śmierci itp.

Statut 399.

§ 1. W związku z załatwianiem formalności pogrzebowych kapłan winien okazać szczególną delikatność i takt duszpasterski.
§ 2. Pogrzeb może być okazją nawiązania duszpasterskiego kontaktu z osobami religijnie obojętnymi i stojącymi z dala od Kościoła.

Statut 400.

§ 1. Należy zwrócić uwagę, aby pracownicy cmentarzy posługujący podczas pogrzebów zachowywali się godnie, strzegli się rutyny, pośpiechu oraz wszelkich nadużyć.
§ 2. Zaleca się odbywanie spotkań z pracownikami cmentarzy w ramach dekanatów lub w domach rekolekcyjnych, aby poprzez modlitwę, konferencje ascetyczne i wymianę doświadczeń, przysposabiać ich do godnego posługiwania wobec tajemnicy śmierci.

Statut 401.

§ 1. Biorąc pod uwagę aktualne opinie psychiatrów, nie powinno się im odmawiać pogrzebu katolickiego samobójcom, jeśli w ciągu życia okazywali przywiązanie do wiary i Kościoła.
§ 2. Uczestnikom pogrzebu należy wyjaśnić podstawy takiego stanowiska.
§ 3. Samobójcę, który przed zamachem na swoje życie dawał publiczne zgorszenie, należy traktować jako jawnego grzesznika.

Statut 402.

§ 1. Dopuszcza się pogrzeb katolicki jawnych grzeszników i wiernych, którzy do śmierci żyli w niesakramentalnym małżeństwie, jeśli przed śmiercią okazali jakiekolwiek oznaki pokuty i obędzie się to bez publicznego zgorszenia.